مستند نشست علمی “بررسی فقهی و حقوقی مرگ مغزی”

بررسی فقهی و حقوقی مرگ مغزی
تببین وضعیت مرگ مغزی از آن جهت دارای اهمیت است که مرگ و حیات، موضوع احکام شرعی بسیاری در فقه نظیر ارث، وصیت، عده وفات، جنایت، قصاص، جواز ازدواج زوجه، بطلان وکالت، پیوند اعضاء و احکام دیگری از این قبیل قرار می گیرد. از این رو لازم است بدانیم در نگاه فقهاء، مرگ مغزی پایان حیات بوده و احکام مرده بر آن جاری است یا اینکه در این فرض حیات همچنان ادامه دارد؟ بررسی و مقایسه مرگ مغزی با نظایر فقهی آن یعنی «موت مشتبه» و «حیات غیر مستقر» نیز می تواند در جهت شناخت صحیح تر از این پدیده، مفید واقع شود. در این نوشتار، مطالب در سه فصل گنجانده شده است. در فصل اول ماهیت مرگ مغزی، موضوع شناسی شده است. از آنجا که شناخت و استخراج چنین موضوعاتی از توان عرف عام، خارج بوده لذا به شیوه معمول، به متخصصین فن مراجعه شده و تعاریف پزشکی آن، ارائه شده است. در فصل دوم به مقایسه و قابلیت تطبیق آن بر دو عنوان «موت مشتبه» و «حیات غیر مستقر» که به نوعی پیشینه فقهی محسوب می شوند پرداخته شده و در فصل آخر که قسمت اصلی را تشکیل می دهد آراء اندیشمندان معاصر و دلایل ایشان، مورد بررسی قرار گرفته است. اقوال فقهاء شامل سه دسته عمده می شود. عده ای معتقدند با مرگ مغزی، حیات حیوانی همچنان باقی است و مفهوم عرفی موت محقق نشده است. دسته دوم مرگ مغزی را همسو با نظر پزشکان، پایان حیات تلقی می کنند و در مقابل دسته سوم با عنایت به حالات و مراحل مختلف در مرگ مغزی، قائل به تفصیل می شوند.